Механизмы антимикробного действия жирных кислот (обзор)
- Авторы: Обухова Е.С.1, Мурзина С.А.2
-
Учреждения:
- Петрозаводский государственный университет, Медицинский институт
- Институт биологии – обособленное подразделение Федерального исследовательского центра “Карельский научный центр Российской академии наук”
- Выпуск: Том 60, № 6 (2024)
- Страницы: 580-588
- Раздел: Статьи
- URL: https://medjrf.com/0555-1099/article/view/681114
- DOI: https://doi.org/10.31857/S0555109924060029
- EDN: https://elibrary.ru/QGYDTS
- ID: 681114
Цитировать
Аннотация
Среди многообразной биологической активности жирных кислот (ЖК) можно выделить способность оказывать бактерицидное действие на микроорганизмы или ингибировать их рост. Несмотря на то, что механизмы антибактериального действия ЖК изучены не до конца, наиболее распространенной их мишенью является клеточная мембрана, где ЖК вызывают повышение проницаемости и последующий лизис клетки, что приводит к нарушению цепи переноса электронов, разобщению окислительного фосфорилирования, угнетению ферментативной активности и потребления питательных веществ. Помимо действия на клеточные мембраны, ЖК обладают способностью нарушать процессы метаболизма микроорганизмов, ингибировать репликацию ДНК/РНК и влиять на экспрессию генов вирулентности. Кроме того, в настоящее время описывают нетрадиционные механизмы антимикробного действия ЖК, такие как ингибирование горизонтального переноса генов, чувства кворума и нарушение работы эффлюкс-помп. Многообразие противомикробных механизмов и широкий спектр активности ЖК определяют их высокий биотехнологический потенциал и делают актуальными дальнейшие исследования механизмов действия на биологические системы.
Ключевые слова
Полный текст

Об авторах
Е. С. Обухова
Петрозаводский государственный университет, Медицинский институт
Автор, ответственный за переписку.
Email: Obyhova_elena@mail.ru
Россия, Петрозаводск, 185003
С. А. Мурзина
Институт биологии – обособленное подразделение Федерального исследовательского центра “Карельский научный центр Российской академии наук”
Email: murzina.svetlana@gmail.com
Россия, Петрозаводск, 185910
Список литературы
- Tocher D.R., Fonseca-Madrigal J., Bell J.G., Dick J.R., Henderson R.J., Sargent J.R. // Fish Physiol. Biochem. 2002. V. 26. P. 157–170.
- Hochachka P.W., Somero G.N. Bio-Chemical Adaptation: Mechanism and Process in Physiological Evolution. N.Y.: Oxford University Рress, 2002. 466 p.
- Батраков С.Г., Никитин Д.И., Ружицкий А.О., Оранская М.С. // Биоорганическая химия. 1998. Т. 24. № 10. P. 768–777.
- Antonny B., Vanni S., Shindou H., Ferreira T. // Trends in Cell Biology. 2015. V. 25. № 7. P. 427–436.
- Рабинович А.Л., Рипатти П.О. // Успехи современной биологии. 1994. Т. 114. Вып. 5. С. 581–594.
- Rabinovich A.L., Ripatti P.O., Balabaev N.K, Leermakers F.A.M. // Phys.Rev. E 67. 2003. V. 67. № 1: е011909. https://doi.org/10.1103/PhysRevE.67.011909
- Kenny J.G., Ward D., Josefsson E., Jonsson I.M., Hinds J., Rees H.H., Lindsay J.A., Tarkowski A., Horsburgh M.J. // PLoS One. 2009. V. . № 2. e4344. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0004344
- van Eijk E., Wittekoek B., Kuijper E.J., Smits W.K. // J. Antimicrob. Chemother. 2017. V.72. № 5. P. 1275–1284.
- Kabara J., Swieczkowski D., Conley A., Truant J. // J. Antimicrob Agents Chemother. 1972.V. 2. № 1. Р. 23–28.
- Yoon B.K., Jackman J.A., Valle-González E.R., Cho N.J. // Int. J. Mol. Sci. 2018. V. 19. № 4. е1114. https://doi.org/10.3390/ijms19041114
- Zheng C.J, Yoo J.S., Lee T.G., Cho H.Y., Kim Y.H., Kim W.G. // FEBS Lett. 2005. V. 579. № 23. Р. 5157–5162.
- Desbois A.P., Smith V.J. // Appl. Microbiol Biotechnol. 2010. V. 85. Р. 1629–1642.
- Desbois A.P. // Recent Pat. Antiinfect. Drug Discov. 2012. V. 7. № 2. Р. 111–122.
- Jackman J.A., Yoon B.K., Li D., Cho N.J. // Molecules. 2016. V. 21. № 3. е305. https://doi.org/10.3390/molecules21030305
- Fischer C.L. // Antibiotics. 2020. V. 9. № 2. е75. https://doi.org/10.3390/antibiotics9020075
- Carson D.D., Daneo-Moore L. // J. Bacteriol. 1980. V. 141. № 3. Р. 1122–1126.
- Thompson L., Cockayne A., Spiller R.C. // Gut. 1994. V. 35. № 11. Р. 1557–1561.
- Bergsson G., Arnfinnsson J., Steingrímsson O., Thormar H. // APMIS. 2001. V. 109. № 10. Р. 670–678.
- Avis T.J., Bélanger R.R. // Appl. Environ. Microbiol. 2001. V. 67. № 2. Р. 956–60.
- Guimarães A., Venâncio A. // Toxins. 2022. V. 14. № 3. e188. https://doi.org/10.3390/toxins14030188
- Greenway D.L., Dyke K.G. // J. Gen. Microbiol. 1979. V. 115. № 1. Р. 233–245.
- Won S.R., Hong M.J., Kim Y.M., Li C.Y., Kim J.W., Rhee H.I. // FEBS Lett. 2007. V. 581. № 25. Р. 4999–5002.
- Casillas-Vargas G., Ocasio-Malavé C., Medina S., Morales-Guzmán C., Del Valle R.G., Carballeira N.M., Sanabria-Ríos D.J. // Prog. Lipid Res. 2021. V. 82. e101093. https:// doi.org/10.1016/j.plipres.2021.101093
- Parsons J.B., Yao J., Frank M.W., Jackson P., Rock C.O. // J. Bacteriol. 2012. V. 194. № 19. P. 5294-304.
- Li X.C., Jacob M.R., ElSohly H.N., Nagle D.G., Smillie T.J., Walker L.A. et al. // J. Nat. Prod. 2003. V. 66. № 8. P. 1132-1135.
- Sanabria-Ríos D.J., Morales-Guzmán C., Mooney J., Medina S., Pereles-De-León T., Rivera-Román A. et al. // Lipids. 2020. V. 55. № 2 Р. 101–116.
- Tomašič T., Katsamakas S., Hodnik Ž., Ilaš J., Brvar M., Solmajer T. et al. // J. Med. Chem. 2015. V. 58. № 14. Р. 5501–5521.
- Withey J.H., Nag D., Plecha S.C., Sinha R., Koley H. // Antimicrob. Agents Chemother. 2015. V. 59. № 12. Р. 7471–7476.
- Liaw S.J., Lai H.C., Wang W.B. // Infect Immun. 2004. V. 72. № 12. P. 6836–6845.
- Clarke S.R., Mohamed R., Bian L., Routh A.F., Kokai-Kun J.F., Mond J.J. et al. // Cell Host Microbe. 2007. V. 1. № 3. Р. 199–212.
- Stenz L., François P., Fischer A., Huyghe A., Tangomo M., Hernandez D. et al. // FEMS Microbiol. Lett. 2008. V. 287. № 2. Р. 149–155.
- Davies D.G., Marques C.N. // J. Bacteriol. 2009. V. 191. № 5. Р. 1393–1403.
- Nicol M., Alexandre S., Luizet J.B., Skogman M., Jouenne T., Salcedo S.P., Dé E. // Int. J. Mol. Sci. 2018. V. 19. № 1. е214. https://doi.org/10.3390/ijms19010214
- Fluhr J.W., Kao J., Jain M., Ahn S.K., Feingold K.R., Elias P.M. // J. Invest. Dermatol. 2001. V. 117. № 1. Р. 44–51.
- Hiltunen T., Virta M., Laine A.L. // Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological. 2017. V. 372. № 1712. P. 1–7.
- Getino M., Sanabria-Ríos D.J., Fernández-López R., Campos-Gómez J., Sánchez-López J.M., Fernández A., Carballeira N.M., de la Cruz F. // mBio. 2015. V. 6. № 5. e01032-15. https://doi.org/10.1128/mbio.01032-15
- Palencia-Gándara C., Getino M., Moyano G., Redondo S., Fernández-López R., González-Zorn B., de la Cruz F. // mBio. 2021. V. 12. № 4. е8406284. https://doi.org/10.1128/mbio.01277-21
- Rémy B., Mion S., Plener L., Elias M., Chabrière E., Daudé D. // Front. Pharmacol. 2018. V. 9. e203. https://doi.org/10.3389/fphar.2018.00203
- Widmer K.W., Soni K.A., Hume M.E., Beier R.C., Jesudhasan P., Pillai S.D. // J. Food Sci. 2007. V. 72. № 9. Р. M363–М368.
- Lee J.H., Kim Y.G., Khadke S.K., Lee J. // Microb. Biotechnol. 2021. V. 14. № 4. Р. 1353–1366.
- Марданова А.М., Богомольная Л.М., Романова Ю.Д., Шарипова М.Р. // Микробиология. 2014. № 1.С. 3. С. 54–59.
- Blanco P., Hernando-Amado S., Reales-Calderon J.A., Corona F., Lira F., Alcalde-Rico M., Bernardini A., Sanchez M.B., Martinez J.L. // Microorganisms. 2016. V. 4. № 1. е14. https://doi.org/10.3390/microorganisms4010014
- Baharoglu Z., Mazel D. // Antimicrob. Agents Chemother. 2011. V. 55. № 5. Р. 2438–2441.
- Dasagrandhi C., Kim Y.S., Kim I.H., Hou C.T., Kim H.R. // Indian J. Microbiol. 2017. V. 57. № 4. Р. 461–469.
- Costa S.S., Sobkowiak B., Parreira R., Edgeworth J.D., Viveiros M., Clark T.G. et al. // Front. Genet. 2019. V. 9. e710. https://doi.org/10.3389/fgene.2018.00710
- Sun C.Q., O’Connor C.J., Roberton A.M. // FEMS Immunol. Med. Microbiol. 2003. V. 36. № 1–2. P. 9–17.
- Wille J.J., Kydonieus A. // Skin Pharmacol. Appl. Skin Physiol. 2003. V. 16. № 3. Р. 176–187.
- Anzaku A.A., Akyala J.I., Juliet A., et al. // Ann. Clin. Lab. Res. 2017. 5: 2.
- Nagase S., Matsue M., Mori Y., Honda-Ogawa M., Sugitani K., Sumitomo T. et al. // J. Wellness Health Care. 2017. V. 41. № 1. Р. 87–95.
- Kitahara T., Koyama N., Matsuda J., Aoyama Y., Hirakata Y., Kamihira S. et al. // Biol. Pharm. Bull. 2004. V. 27. № 9. P. 1321–1326.
- Watanabe T., Yamamoto Y., Miura M., Konno H., Yano S., Nonomura Y. // J. Oleo Sci. 2019. V. 68. № 3. P. 291–296.
- Yang H.T., Chen J.W., Rathod J., Jiang Y.Z., Tsai P.J., Hung Y.P. et al. // Front Microbiol. 2017. V. 8. e2635. https://doi.org/10.3389/fmicb.2017.02635
- Shilling M., Matt L., Rubin E., Visitacion M.P., Haller N.A., Grey S.F., Woolverton C.J. // J. Med. Food. 2013. V. 16. № 12. Р. 1079–1085.
- Undecylenic acid. Monograph. Altern. Med. Rev. 2002. V. 7. № 1. Р. 68–70.
- Marounek M., Skřivanová E., Rada V. // Folia Microbiologica. 2003. V. 48. P. 731–735.
- Dubos R.J. // J. Exp. Med. 1947. V. 85. № 1. P. 9–22.
- Souza J.L., da Silva A.F., Carvalho P.H., Pacheco B.S., Pereira C.M., Lund R.G. // Arch. Oral. Biol. 2014. V. 5. № 9. P. 880–886.
- Choi W.H. // Asian Pac. J. Trop. Med. 2016. V. 9. № 2. Р. 125–129.
- Sun M., Dong J., Xia Y., Shu R. // Microb Pathog. 2017. V. 107. P. 212–218.
- Coraça-Huber D.C., Steixner S., Wurm A., Nogler M. // Biomedicines. 2021. V. 9. № 4. e334. https://doi.org/10.3390/biomedicines9040334
- Sun M., Zhou Z., Dong J., Zhang J., Xia Y., Shu R. // Microb. Pathog. 2016. V. 99. P. 196–203.
- Correia M., Michel V., Matos A.A., Carvalho P., Oliveira M.J., Ferreira R.M., Dillies M.A., Huerre M., Seruca R., Figueiredo C., Machado J.C., Touati E. // PLoS One. 2012. V. 7. № 4. e35072. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0035072
- Korosh T., Jordan K.D., Wu J.S., Yarlett N., Upmacis R.K. // J. Eukaryot. Microbiol. 2016. V. 63. № 2. P 153–161.
- Seabra C.L., Nunes C., Gomez-Lazaro M., Correia M., Machado J.C., Gonçalves I.C. et al. // Int. J. Pharm. 2017. V. 519. № 1–2. P. 128–137.
- Das U.N. // J. Adv. Res. 2018. V. 11. P. 57–66.
Дополнительные файлы
